Çiçekçiler, oda koşullarında hem çiçek tarhında hem de saksıda tutulabilecek epeyce bitki örneği bilirler. Bunlardan biri, güzel çiçeklerinin yanı sıra ilginç büyük, geniş yaprakları olan calla zambağıdır. Bitki Güney Afrika kökenli olsa da, ülkemizin çoğu yerinde hem düzlükte hem de çiçek tarhlarında onun için doğru koşulları oluşturmak kolaydır.
Açıklama
Calla, Aroideae familyasından çok yıllık bir bitkidir. Genellikle Steller’in deniz zambağı olarak adlandırırız. Vahşi doğada (Etiyopya) bataklık topraklarda bol miktarda bulunur ve iki metreden fazla büyüyebilir. Ancak yavaş yavaş yeni bölgeler geliştirdi: artık neredeyse tüm kıtalarda çeşitli ülkelerde yetişiyor ve iyi nemlendirilmiş alanları tercih ediyor.
İç mekan calla lilyası çok daha mütevazıdır, ancak 40 cm uzunluğa ve 25 cm genişliğe kadar büyüyebilen kalp şeklindeki yaprakları çok büyüktür. Uzun yaprak sapları üzerinde doğrudan köksaptan büyürler ve yeşilin çeşitli tonlarında ve parlaktırlar. Klasik callanın rizomu çok büyüktür ve toprağa derinlemesine nüfuz eder. Diğer türler orta büyüklükte yumrulara sahiptir.
Çiçekli sap uzun bir ok gibidir. Birçok insan bunu çok büyük bir çiçeği varmış gibi düşünür. Aslında, birçok küçük sarı çiçekten oluşan ve huni şeklindeki bir yaprak örtüsüne sarılmış koçan şeklinde bir çiçek salkımıdır. Yabani calla lily çiçeği beyazdır, evcil çeşitler ise renklerin bir karışımıdır. İlkbahar sonu ve yaz başında en az bir ay boyunca çiçek açar. Calla bitkileri genellikle düğün buketleri için kullanılır.
Sekiz türün var olduğu söyleniyor ve her biri birkaç çeşit olmak üzere üçü evde tutuluyor:
- Calla Ethiopian. Bu, ‘klasik’ calla olarak kabul edilen şeydir. Çiçek sapları bir metre yüksekliğe kadar ‘fırlayabilir’. Köksap ağaçsıdır. Sadece beyaz “battaniyeli” değil, diğer renkleri de taşıyan çeşitleri vardır.
- Calla Remani biraz daha kısadır ve çiçeklenme mordan kırmızıya kadar değişen renklerde olabilir. Yeraltındaki kısım yumrudur.
- Calla Elliotta, büyük yapraklarının çok sayıda beyazbenekli yeşil olması ve ayrıca bir yeraltı yumrusuna sahip olmasıyla farklılık gösterir. Çoğu çeşitte, örtü üstte sarı tonlarındayken, altta yeşilimsi renktedir.
Tüm türler bakım konusunda çok iddiasızdır, ancak bakım gerektirirler, bu olmadan normal çiçeklenme sağlanamaz. Yumrulu türler ve Etiyopya calla’sı biraz farklı şekilde ekilir ve yetiştirilir. Örneğin Etiyopya callası, uyku döneminde bile (yaz ortasında başlar ve birkaç ay sürer) tüm yapraklarını dökmezken, diğer türler bunu genellikle sonbahara doğru yapar.
Dikim ve bakım
Kış ya da ilkbahar başı için yumrulu bir calla lilyum almayı planlayın: Mart ayında bir saksıya yerleştirin. Küçük yumruların ilk yıl çiçek açmayabileceğini aklınızda bulundurun ve büyük ve inatçı olanları seçin. Tencere büyük ve malzemesi nefes alabilir olmalıdır. Minimum kapasite yaklaşık üç litredir. Bu özellikle sadece büyük bir saksıya değil aynı zamanda uzun bir saksıya da ihtiyaç duyan Etiyopya calla lilyası için önemlidir. Ancak, daha çok çiçeklenmeden yaklaşık bir ay sonra yaz aylarında ekilen komple bir bitki olarak satın alınır.
En az 5 cm yüksekliğinde ince çakıl taşları veya başka bir drenaj malzemesi tabakası yerleştirilmelidir. Toprak, eşit miktarda verimli toprak, turba, humus ve nehir kumu karışımıdır. Mağazadan satın alınırsa, ev bitkileri için çeşitli karışımlar arasından seçim yapabilirsiniz.
Aynı saksıya birkaç bitki de koyabilirsiniz. Ancak, tüm çeşitler çok iyi çiçek açmayacaktır. Yumrular yukarı doğru filizlenmiş olarak (veya mevcut değillerse yumrulu olarak), yüzeylerinin 1-2 cm üzerinde toprak olacak şekilde dikilmelidir. Sürgünler çıkana kadar toprağı orta derecede nemli tutun. Yumrulu türlerin her yıl yeniden ekilmesi gerekmez, ancak üst toprağın yenilenmesi gerekir.
Etiyopya calla zambağı yıllık nakil gerektirir. Bu, yaz ortasında veya sonunda kısa bir uyku döneminden sonra yapılır. Bitki saksısından çıkarılır, kuru yapraklar kesilir ve bitki kök boğazı suya batırılmadan taze toprağa dikilir.
Bitkinin bakımını yaparken aşağıdaki koşulları sağlamaya çalışın:
- Aydınlatma. Ev tipi kallalar, yeterli miktarda dağınık ışık olduğunda en iyi şekilde gelişir. Günde en az 12 saat çiçeğin üzerine düşmelidir, bu nedenle kışın arkadan aydınlatma gereklidir. En iyi pencere eşikleri doğu veya batıdır. Güneydeki güneş yanığı olasılığı nedeniyle tehlikelidir, ancak yarı saydam bir perde takılırsa, saksı üzerine de yerleştirilebilir.
- Odasıcaklığı normal olmalı, ancak çiçeklenme döneminde ve çiçeklenmeden sonraki ayda 13-15 oC‘ye düşürülmelidir. Bu dönemde bitkinin ışığa da daha az ihtiyacı vardır. Yumrulu bitkilerde yumru olgunlaşması ve çiçek tomurcuğu oluşumu daha yüksek sıcaklıklarda daha iyidir, bu da yumrular toprakta bırakılırsa kışın dikkate alınmalıdır.
- Hava nemi. Etiyopya calla zambakları için nem oranı yüksek olmalıdır (%70 ve üzeri). Yumrulu çeşitlerin nem için daha az katı gereksinimleri vardır, ancak yaprakların ıslak bir bezle silinmesinden fayda sağlayacaktır.
- Topraktaki nem. Bitkiler haftada yaklaşık bir kez ılık suyla sulanmalı, yeşil kütlenin üzerine daha fazla su gelmemesine dikkat edilmelidir. Bununla birlikte, yumrulu çeşitler üst toprağın kurumasını tolere edebilir, ancak odunsu rizomatöz çeşitler daha ıslak bir alt tabaka gerektirecektir. Dinlenme döneminde sulama azaltılır.
- Beslenme. Gübreler, dormansi döneminden sonra aktif vejetasyonun yeniden başlamasıyla uygulanmaya başlar. İlk başta temel azot içeren gübrelerdir, tomurcuk oluşumunun başlamasından sonra fosfor-potasyum karışımlarına veya kompleks gübrelere geçilir. Gübreleme sıklığı ayda 2-3 kezdir, tercihen mineral ve organik gübreler dönüşümlü olarak kullanılır. Malçlama çiçeklenmeden sonra kesilmelidir.
Yetişkin yapraklar öldükçe, nazikçe çıkarılmalı ve aşırı sürgünler oluşmuşsa, bazıları budanmalıdır. Eğer kallalar dışarıda yetiştiriliyorsa, kış için onları kazıp içeriye alın ya da yatağı iyi yalıtın.
Yayılma
Türlere bağlı olarak, rizomları veya yumruları bölerek çoğaltın. Tohumla çoğaltma amatör çiçekçiler tarafından çok nadiren kullanılır çünkü elde edilmesi çok zordur. Bazen kesimlerle çoğaltma kullanılır, ancak bu sera koşulları gerektirir. Ancak calla zambaklarını toprak altından bölerek çoğaltmak kolaydır.
Örneğin, ağaç benzeri bir kök sistemine sahip bitkiler yeniden dikim sırasında çoğaltılabilir. Ana çalı neredeyse her yıl bölünmeye hazırdır ve rizom 3-4 mevsim bölünmeden bırakılırsa, çiçek sapı üretmeyen çok fazla sürgün üretebilir. Köksapı bölerken, yardımcı olması için keskin bir bıçak kullanın: Her bölümde en az 1-2 tane açıkça görülebilen tomurcuk olmalıdır.
Yumrulu türlerde, küçük yavru yumrular ana yumrudan çok kolay bir şekilde, hatta bazen alet kullanmadan ayrılabilir. Her durumda, kesme (veya yarma) işlemi yeşil veya ince odun kömürü ile yapılmalıdır. Yumrular uyku döneminde çıkarılırsa, bitki her yıl çoğaltılabilir. Ancak genel çalı büyüdükçe, bu yapılmalıdır.
Olası sorunlar
Calla zambaklarıyla ilgili sorunlar çiçeklenme eksikliği ve yapraklarla ilgili sorunlar olarak ikiye ayrılabilir. Örneğin, bir bitki hiç çiçek sapı üretmeyebilir veya çiçeklenme kısa ömürlü ve etkileyici olmayabilir. Bunun nedeni şu olabilir:
- Büyük boy tencere;
- Işık eksikliği;
- Yetersiz dormansi;
- Çok seyrek olarak yeniden dikim;
- Gübre sıkıntısı.
Hataları düzeltmek çoğu zaman sadece bir sonraki yıl çiçeklenmeye yol açacaktır.
Yaprak problemleri (sararma, mevsimsiz ölme) nedeniyle ortaya çıkar:
- Yetersiz sulama (hem su eksikliği hem de toprağın su basması);
- düşük hava nemi;
- Besin eksiklikleri.
Yapraklarda beyaz bir mantar tabakasının ortaya çıkması, derhal tedavi edilmezse bitkinin ölümüne yol açabilir. İstilanın kaynağına bağlı olarak, bazı mantar ilaçları yardımcı olabilir. Yaprak bitleri ve örümcek akarları ana zararlılar olarak kabul edilir. Bunlardan az sayıda varsa, yaprakları sabunlu bir solüsyonla silerek başlayın, aksi takdirde böcek ilacı uygulanmalıdır.
Calla zambaklarının tüm türleri ve çeşitleri çok süslüdür ve hem yaprakları hem de çiçekleri odada bir dekorasyondur. Yetiştirme gereksinimleri aşırı katı görünebilir, ancak oldukça uygulanabilirdir ve çiçeğin bakımı çok zor kabul edilmez.
