Veltheimia, Güney Afrika’ya özgü ilginç bir süs bitkisidir. Yerli hobiciler arasında iyi bilindiği söylenemez, ancak açıkça popülerlik kazanıyor. Sorun şu ki, sıradan bir şehir dairesinde Veltheimia yetiştirmek sıcaklık faktörü nedeniyle karmaşıktır; daha çok seralarda bulunur, ancak serin verandalarda da iyi hissettirir.
Açıklama
Veltheimia, kuşkonmaz ailesinde sınıflandırılan soğanlı bir bitkidir, ancak bazı uzmanlar zambaklara daha yakın olduğuna inanmaktadır. Bilinen altı türün hepsi birbirine benzer ve çiçeklenme özellikleri nedeniyle ‘kış meşalesi’ olarak anılırlar. Ancak, burada bile biyologlar arasında bir fikir birliği yoktur: sadece iki tür olduğuna dair bir görüş vardır. En az ikisi iç mekan türü olarak kabul edilir: Veltheimia capensis ve Veltheimia bracteata.
Bu bitki çok yıllıktır. Vahşi doğada gölgeli alanlarda, genellikle deniz kıyısında yetişir. Soğan tam olarak batmamış, oval veya armut şeklinde, 6-7 cm çapında ve pulludur. Mor veya açık kahverengi renklidir. Bitkinin tabanı gösterişli yapraklardan oluşan bir rozettir. Açık yeşil renkli ve oval şekilli olup kenarları dalgalıdır. Yapraklar 30 cm uzunluğunda ve 12 cm genişliğinde olabilir.
Kışın çiçek açan nadir bitkilerden biridir ve yaklaşık üç ay gibi çok uzun bir süre çiçek açar. Çiçekli gövde yaklaşık yarım metre yüksekliğe kadar büyür ve kümelenmiş bir çiçek salkımına sahiptir. Pembe veya somon renginin tonlarında değişen, bazen neredeyse beyaz veya sarımsı olan, sarkık bir pozisyonda 50’den fazla boru şeklindeki çiçekten oluşur. Veltheimia’nın brakteleri yeşilimsi bir arka plana sahipken, Capa’nınkiler açık kırmızıdır.
Dikim ve bakım
Veltheimia genellikle soğan olarak satın alınır. En ufak bir çürüme belirtisi olup olmadığını kontrol etmek için satın alma sırasında dikkatli bir inceleme yapılmalıdır.
Dikim için en uygun zaman sonbaharın başlangıcıdır.
Saksı düzenli bir şekilde olmalıdır; çapı ampulün en az iki katı olmalıdır. Tencerenin dibindeki deliklere ek olarak, 2-3 cm genişletilmiş kil veya küçük taşlardan oluşan bir drenaj tabakası da gereklidir.
Toprak
Ev çiçekleri için herhangi bir saksı toprağı uygundur, ancak iyi hava sirkülasyonu olduğundan ve nemi tuttuğundan emin olun. Çok yoğun topraklar torf veya perlit eklenerek düzeltilebilir. Kendi toprağınızı hazırlıyorsanız, eşit miktarda verimli bahçe toprağı, perlit (kaba kum ile değiştirebilirsiniz) ve torf alabilir, saksı başına birkaç kaşık yanmış kireç ekleyebilirsiniz. Ampulü boynu yüzeyde kalacak şekilde sığ bir şekilde dikin. İlk olarak, saksıyı oda sıcaklığında ve toprağı hafif nemli tutun. Yapraklar büyümeye başladıkça sulamayı artırın.
Sıcaklık
Veltheimia nispeten iddiasız bir bitkidir. Bakımının en zor kısmı doğru hava sıcaklığını korumaktır. Sıcaklık asla çok yüksek olmamalıdır. Yaprak büyümesi ve sap oluşumu döneminde sıcaklık 18 ila 20 derecede tutulmalı ve saplar büyümeye başladığında (Ekim-Kasım) sıcaklık 10 ila 12 dereceye düşürülmelidir. Aksi takdirde, çiçeklenme elde etmek mümkün değildir, bu nedenle veltheimia sadece şartlı olarak bir ev bitkisi olarak kabul edilir.
Aydınlatma
Belirli aydınlatma gereksinimleri vardır. Dinlenme döneminde ışığa ihtiyaç duymaz, saksı gölgede tutulabilir. Yapraklar büyümeye başlar başlamaz (genellikle Eylül ayında) saksı doğrudan güneş ışığı almayan en iyi ışığa yerleştirilebilir. Odada cereyan olmadığından emin olun. Çiçeklenme bittiğinde saksıyı gölgeye yerleştirin: orada yaz gelene kadar dökmeyeceği yeşil yapraklarıyla kalacaktır.
Sulama ve nem
Sarmaşığı ölçülü bir şekilde sulayın: sık sık ama azar azar. Toprağın nem içeriğini minimumda tutmaya çalışın ve aşırıya kaçmayın. Uyku döneminde (yaz) sulama neredeyse hiç gerekli değildir; çiçeklenme sırasında gerekli nem miktarı artar. Birçok yetiştirici, soğanın boynunu sulamak istenmediğinden, bir tepsi aracılığıyla ‘aşağıdan’ sulama yapar.
Su en az oda sıcaklığında olmalı ve çok sert olmamalıdır.
Havadaki nem oranı ise orta düzeyde olmalıdır.
Gübre
Gübre ekimden 4 ay sonra uygulanmalı ve sulama ile aynı zamanda aylık olarak uygulanmalıdır. En büyük gübre ihtiyacı çiçeklenmeye hazırlık ve çiçeklenmenin kendisidir. Gübre ilkbaharda uygulanmalı ve yaz aylarında uyku döneminde kesilmelidir. İç mekan çiçekleri için azotu azaltılmış bileşikler kullanarak sıvı formda gübreleme yapın.
Budama
Bu şekilde budama gerekli değildir, ancak çiçek sapları, sürgünler ve yapraklar öldükçe bunlar nazikçe çıkarılır. Her iki ila üç yılda bir, toprağı tamamen değiştirerek veldtgeum’u yeni bir saksıya nakledin. Bu işlem Eylül ayı başında çürümüş veya solmuş kökler çıkarılarak yapılır.
Yayılma
Ana çoğaltma yöntemi tohum soğanı ile çoğaltmadır ve tohum çok daha az sıklıkla kullanılır. Çoğu soğanlı bitkide olduğu gibi, uyku döneminin başlangıcında olgun soğanın yanlarında, tabanına yakın yerlerde yavru adı verilen küçük soğanlar büyür. Sayıları genellikle azdır: bir düzineden fazla değildir. Yavruları ayırmak için soğanın kazılması gerekir, bu nedenle bu çoğaltma yöntemi yeniden dikimi de içerir. Bu işlem sonbaharın başlarında yapılır.
Tomurcuklar elle ayrılabilir ve ayrılması kolaydır. Bu süreçte zarar görürlerse, bölgeyi ezilmiş odun kömürü ile kaplamakta fayda vardır. Bebek soğanlar yetişkin soğanlarla aynı şekilde dikilecektir, ancak saksılar alçak ve geniş olmalıdır. Her saksıya birkaç tane ekilebilir (ancak herhangi bir kutu da kullanılabilir). Yavruların olgunlaşması yavaştır, bu nedenle çiçeklenme ancak üç yıl sonra, nadiren iki yıl sonra beklenebilir. O zamana kadar, genç soğanları gerçek saksılara nakledin.
Tohumla çoğaltma daha az yaygındır. Tohumlar sadece yapay tozlaşma uygulanarak elde edilebilir, ancak genellikle dükkanlarda satılırlar. Tohumlar sonbaharda ıslak kuma ekilir, 2-3 mm nüfuz eder. Çimlenme 15-20 gün sonra gerçekleşir: bu süre zarfında kap, havalandırma için periyodik olarak kaldırılan camla örtülmelidir. Sertleşmiş fideler bir toprak kümesi ile ayrı saksılara nakledilir. Bitkilerin çiçek açması en az dört yıl alacaktır.
Olası sorunlar
En yaygın sorun çiçeklenme eksikliğidir ve neredeyse her zaman tek bir nedeni vardır: çok yüksek sıcaklık. Çok daha az sıklıkla, yetersiz ışık suçludur. Aşırı sulama, soğanın çürümesine yol açabilir ve bu da ciddi durumlarda bitkiyi öldürebilir. Hastalıklar, aşırı sulamanın yanı sıra cereyandan da kaynaklanabilir.
Mantar hastalıkları çoğunlukla kötü toprak veya organik gübrelerle birlikte gelen mantar hastalıklarından kaynaklanır. Bitki her zaman kapalı bir alanda olmadığından yaprak bitleri de isli mantarı getirebilir. “İsli mantar önce suyla yıkanmalıdır, ancak bu genellikle sorunu çözmez ve mantar ilaçları kullanılmalıdır. Ciddi şekilde istila edilmiş bitki parçaları dikkatlice uzaklaştırılmalıdır. Hasar soğana aktarılmışsa, toprak da fungisit solüsyonu ile muamele edilmelidir.
Sonuç
Veltheimia ülkemizde hala serin odalarda yetişen nadir bir saksı bitkisidir. Seralarda, kış bahçelerinde, kapalı teraslarda bulunabilir. Bitkinin özelliği, kışın çiçek açması ve çok uzun ve güzel olmasıdır.
